ایسنا/خراسان رضوی یکی از پیشکسوتان حوزه تئاتر و نمایشنامه‌نویسی جنوب خراسان رضوی گفت: در نمایشنامه‌نویسی هیچ محدودیت و مرزی وجود ندارد بلکه بستگی به این دارد که امکانات برای یک اثر چقدر وجود دارد و کجا می‌خواهد اجرا شود.
محمدناصری، در گفت و گو با ایسنا اظهار کرد: بدون شک نمایشنامه‌نویسی به‌عنوان یکی از ژانرهای ادبی البته ادبیات اجرایی نه خوانشی مورد توجه بوده و دارای فاکتورهای خاصی از جمله دراماتیک، نمایشی و دیدنی بودن یک اثر برای اجرا است.
وی خاطرنشان کرد: در مرحله اول که متنی را انتخاب می‌کنیم باید توجه داشت آیا این نمایشنامه دراماتیک است، یا فقط یک اثر داستانی به شمار می‌رود و تنها می‌خواهد قصه بگوید. مرحله بعدی شخصیت‌پردازی است که باید مورد توجه قرار گیرد.
این کارگردان تئاتر با اشاره به اینکه نمایشنامه یکی از پایه‌های اثر اجرایی است، افزود: به‌نوعی اگر هرمی وجود داشته باشد یک رأس آن کارگردان، دیگری بازیگر و نویسنده است؛ اما مهمترین آن نمایشنامه است زیرا اگر نمایشنامه نباشد هیچ اثر هنری بر روی صحنه آفریده نمی‌شود.
وی اظهارکرد: هرچند برخی هم که می‌گویند بداهه‌کار می‌کنند اما همان‌ها هم در لحظه می‌نویسند به‌نوعی اگر اثری ضعیف باشد با وجود تمامی امکانات اجرای نسبی خواهند داشت و اگر اثری خوب باشد بر اجرای قوی کمک بسیاری می‌کند، در مجموع نوشته خوب به تماشاگر، کارگردان و گروه لذت می‌دهد.
نمایشنامه‌نویسی به شکل امروزی یک فن غربی است
ناصری در پاسخ به اینکه تا چه اندازه نمایشنامه‌نویسان تحت تأثیر نمایشنامه‌هایی هستند که قبلاً خوانده‌اند؟ گفت: همه نویسندگان آثاری در زندگی‌شان بوده که آن‌ها را تحت تأثیر قرار داده است، به‌نوعی اگر تأثیر نپذیرند غیرطبیعی است، به هیچ نویسنده‌ای از جهان ماورا مطلبی نمی‌رسد بلکه باید کتاب بخواند و تحقیق کند تا اینکه بتواند اثری را خلق کند.
وی نمایشنامه‌نویسی به شکل امروزی را یک فن غربی دانست و افزود: طی ۱۰۰سال گذشته شاهد هستیم چیزی به اسم تئاتر و نمایشنامه به ایران آمده و با به روز شدن آن امروز به این شکل درآمده است.
این نمایشنامه‌نویس اظهار کرد: تا قبل از آن چیزی به نام نمایشنامه نداشته‌ایم بلکه نسخه‌های تعزیه بوده، البته این هم گونه‌ای از نمایش بوده که می‌توان گفت یک هنر کاملاً ایرانی است که از هیچ کجا نگرفته‌ایم و وامدار هیچ کجا نیست اما خود تئاتر به شکل امروزی غربی است.
وی همچنین در خصوص کیفیت متن‌های نمایشی اظهار کرد: وقتی زمان جشنواره تئاتر می‌شود به‌رغم تعداد بسیار نمایشنامه‌ها به لحاظ کمیت اما کیفیت آثار بسیار پایین است. به اعتقاد من تولید یک نمایشنامه چیزی نیست که بخواهد در یک یا دو ماه اتفاق بیفتد، بلکه نیاز به یک پروسه طولانی دارد چون نوشتن نمایشنامه‌ای که بخواهد از تمام عناصر دراماتیک برخوردار باشد بسیار سخت است.
نمایشنامه‌نویسی هیچ محدودیت و مرزی ندارد
ناصری با اظهار تأسف از اینکه متأسفانه در نمایشنامه‌نویسی از نسل قبل خود پایین‌تر بوده و رو به جلو نیستیم و این باید آسیب‌شناسی شود، اظهار کرد: کم‌توجهی هنرمندان به مطالعه، ندیدن، عدم تحقیق، شتاب‌زدگی در تولید یک نمایشنامه و اجرا همه این‌ها در این عقب ماندگی تأثیر گذارند.
وی ادامه داد: گاهی ممکن است نمایشنامه‌ای قوی نباشد اما بازیگر خود و توانایی‌هایش را به‌خوبی روی صحنه نشان دهد و از سویی نمایشنامه بسیار خوب باشد اما دست کارگردانی بیفتد که آن را نابود کند.
این کارگردان تئاتر اظهار کرد: نمایشنامه‌نویسی می‌تواند خیالات، واقعیت و یا تاریخی باشد. در واقع در نمایشنامه‌نویسی هیچ محدودیت و مرزی وجود ندارد بلکه بستگی به این دارد که امکانات برای یک اثر چقدر وجود دارد و کجا می‌خواهد اجرا شود.
وی در ادامه با اظهار تأسف از اینکه سرقت در نمایشنامه‌ها بسیار زیاد است، گفت: برخی هیچ تعهد اخلاقی ندارند که قبل از استفاده حداقل از تولید کننده اثر اجازه بگیرد. برخی از نمایشنامه‌نویسان به صورت تصادفی متوجه می‌شوند که کارشان سرقت شده است.
البته این انتظار را هم نباید داشت که مسئولی پیگیری کند چون امکان آن وجود ندارد فقط باید خود هنرمند تعهد اخلاقی داشته باشد.
سانسور در نمایشنامه‌نویسی
ناصری خاطرنشان کرد: ادبیات نمایشی ما بسیار بسته بوده و تنها در داخل مرزها قابل اجراست، در مجموع خیلی جهانی نیستیم چون تفکرها و اندیشه‌هایی که در یک اثر نمایشی وجود دارد بسیار منطقه‌ای و موضوعی بوده و به درد جهان نمی‌خورد. به‌نوعی با اینگونه نمایش‌هایی که اکنون نوشته و اجرا می‌شود نمی‌توان انتظار داشت در جهانی که معضل آن جنگ، انسان، طبیعت، کره زمین، فضا، رابطه انسان‌ها و سایر عوامل است حرفی برای گفتن داشته باشیم البته این دلیل بر خوب و بد بودن نمایشنامه‌ها نیست.
وی از وجود سانسور در نمایشنامه‌نویسی خبر داد و افزود: نمایشنامه‌نویسان به سانسور عادت کرده‌اند و این بدترین اتفاق ممکن برای یک هنرمند است، ما یاد گرفته‌ایم قبل از اینکه هر کسی اثر را برش بزند خودمان این کار را انجام دهیم در واقع زمان نوشتن مراقبیم که از چارچوب و خطر قرمزها عبور نکند و این بسیار تأسف‌بار است.
ناصری بیان کرد: امروزه هنرمندان خود را سانسور می‌کنند اما برخی مواقع هم که ما سانسور نمی‌کنیم عده‌ای هستند که کارشان فقط سانسور کردن متن‌های نمایشی است و با این کار به حریم خصوصی نمایشنامه‌نویسان تجاوز کرده و آزادی قلم و اندیشه را می‌گیرند که این در هیچ کجای دنیا مورد تائید نیست.
وی در ادامه عنوان کرد: اگرچه بسیاری از نمایشنامه‌نویسان سعی می‌کنند با پرداختن به مسائل روز جامعه مشکلات جامعه را بگویند اما چون راه درست را پیدا نمی‌کنند به همین دلیل آثار بیشتر شعارزده می‌شود.
بیان یک معضل اجتماعی فقط به وسیله دیالوگ نمی‌شود
این کارگردان تئاتر افزود: در واقع بیان یک معضل اجتماعی فقط به وسیله دیالوگ نمی‌شود، به‌نوعی وقتی صحبت از یک نمایشنامه می‌کنیم یعنی قبل از اینکه بخواهم معضل را فریاد کنم ابتدا باید آن را به‌درستی ببینم. جنگ یک معضل جهانی بوده ولی طلاق و تربیت فرزندان یک معضل اجتماعی است و این‌ها را نمی‌شود شعار داد و یا توصیف کرد بلکه باید دیده شوند.
وی اظهار کرد: برخلاف اینکه بازیگر و کارگردانی کاری گروهی است، اما نمایشنامه‌نویسی یک حرفه هنری کاملاً شخصی است، کسی که دلش می‌خواهد نمایشنامه‌نویس شود باید به آن توجه کند و در این راه پوست بیندازد نباید انتظار این را داشته باشد همه نمایشنامه‌هایی که در ابتدا می‌نویسد خوب باشند.
ناصری تأکید کرد: نمایشنامه‌نویس باید بنویسد، تئاتر ببیند، مطالعه کنند و با تاریخ، فرهنگ، فلسفه، ادبیات، موسیقی، شعر و معماری به‌خوبی آشنا باشد زیرا توجه به این موارد از نیازهای نوشتن نمایشنامه است.
نمایشنامه‌نویسی یک فن است
وی با بیان اینکه نمایشنامه‌نویسی یک فن است به همین دلیل باید دنیای ادبیات و مطالعاتی خود را به‌شدت گسترش داده و دانش خود را بالا برد، گفت: بدون شک هیچ‌کسی از همان ابتدا نمایشنامه‌نویس نبوده استعداد تنها بخشی از کار بوده و پرورش آن استعدادها بخش عمده و اصلی است.
این کارگردان تئاتر همچنین بیان کرد: متأسفانه در کل جشنواره‌هایی که در سراسر کشور برگزار می‌شود ضعف‌های بسیاری در نمایشنامه، کارگردانی و بازیگری وجود دارد. از سویی در خصوص سالن‌های تئاتر هم مشکلات بسیاری داریم کمتر سالنی وجود دارد که مختصات یک سالن نمایش استاندارد را داشته باشد از این رو کارگردان آنگونه که بخواهد نمی‌تواند کار خود را به‌خوبی در جشنواره‌ها اجرا کند.
انتهای پیام
source